KA: de dekolonisatie maakte een eind aan de westerse hegemonie in de wereld

De Tweede Wereldoorlog eindigde in augustus 1945. De oorlog had een grote impact op de machtsverhoudingen in de periode na 1945. Veel Europese mogendheden waren verzwakt en sommige landen waren door de oorlog de macht over overzeese koloniën kwijtgeraakt. 

 

De Japanse overheersing van de koloniën in Azië had aangetoond dat Europeanen niet superieur waren en niet onoverwinnelijk. De Europese landen bleken ook de hulp van hun koloniën (grondstoffen, soldaten, afzetmarkten) hard nodig te hebben. De soldaten uit de koloniën weigerden zich na de oorlog bij een ondergeschikte positie neer te leggen. 

 

Koloniën werden zelfstandig en onafhankelijk van hun moederland. Dit proces heet dekolonisatie. De hegemonie (de voornaamste macht in de wereld) van de westerse landen in deze gebieden was daarmee ten einde. Hierdoor verloren westerse landen hun koloniën en dus een deel van hun macht. 

 

In 1946 waren er rellen in India. Engeland gaf aan dat deze rellen de onvrede lieten zien en dat India dus onafhankelijk moest worden. In 1947 werd India onafhankelijk. Engeland ging weg uit India en dit zorgde voor een onstabiele situatie. Hindoes en moslims kwamen terecht in een strijd en India viel uiteen in India en Pakistan. Engeland trok zich ook terug uit haar andere koloniën. Andere westerse landen waren nog niet klaar om hun koloniën op te geven.

 

Het verzet werd echter steeds groter in de koloniën. Zo riep Soekarno in 1945 de Indonesische onafhankelijkheid uit. Daarnaast riep Ho Chi Minh in 1945 de Vietnamese onafhankelijkheid uit. Europa was door de twee wereldoorlogen uitgeput. De Verenigde Staten en de Sovjet Unie waren vanuit ideologisch standpunt tegen koloniën. De Indonesiërs streden onder leiding van Soekarno met guerrillatechnieken tegen het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL). In 1949 legde Nederland zich, onder grote internationale druk, neer bij de Indonesische onafhankelijkheid. In 1962 werd Algerije onafhankelijk van Frankrijk en in 1975 werd Suriname onafhankelijk van Nederland. Langzamerhand werden alle koloniën onafhankelijk.  

​

KA: De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog

Na de Tweede Wereldoorlog ontstond de Koude Oorlog. De Koude Oorlog was geen 'normale' oorlog, omdat er niet twee vijandige legers rechtstreeks met elkaar in gevecht waren. De Koude Oorlog kan worden gezien als een politiek conflict tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Beide grootmachten probeerden om invloedssferen te creëren waar zij hun politieke en economische ideeën konden uitvoeren. 

 

De Verenigde Staten voerden een containmentpolitiek (Trumandoctrine & Marshallplan). Deze politiek houdt in dat ze probeerden het communisme in te dammen. Dit deden ze onder andere door landen die communistisch dreigden te worden (militair te steunen). De West-Europese landen en de Verenigde Staten richtten een militair bondgenootschap op: de NAVO (1949). Als tegenhanger richtten de Sovjet-Unie en andere communistische landen het Warschaupact op (1955). 

 

In 1948 blokkeerde de Sovjet-Unie West-Berlijn. Dit werd de Blokkade van Berlijn genoemd. De geallieerden losten dit op door via de lucht voedsel naar Berlijn te transporteren door middel van een luchtbrug. Duitsland werd in 1949 in tweeën gedeeld. Het westen vormde de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) en het oosten de Duitse Democratische Republiek (DDR). 

 

In de Koude Oorlog was er een voortdurende spanning, omdat vanaf 1949 atoombommen in het bezit van beide grootmachten waren. Meerdere keren dreigde de Koude oorlog toch een warme oorlog te worden, bijvoorbeeld tijdens de Cubacrisis. Toen stonden zowel de Sovjet-Unie als de Verenigde staten klaar met atoombommen. 

 

De Verenigde Staten en de Sovjet-Unie gingen zich steeds sterker tegen de dreiging van de ander bewapenen. Dit wordt ook wel de wapenwedloop genoemd. Vanaf 1970 werd de spanning minder: er kwamen afspraken over het verminderen van de wapens. In 1985 kreeg de Sovjet-Unie een nieuwe leider: Michail Gorbatsjov. Hij kwam met ingrijpende veranderingen in het communistische Oostblok, waaronder meer openheid en democratisering. Het communistische blok viel in 1989 uieteen en steeds meer communistische staten scheidden zich af. 

​

KA: de toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren 60 van de 20e eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingen. 

Na de Tweede Wereldoorlog kwamen er in Nederland sociaal-democratische kabinetten. De sociale zekerheid werd vergroot. Er was echter nog veel schaarste na de Tweede Wereldoorlog. Langzamerhand begon de welvaart weer te stijgen. In de jaren '60 werd Nederland een consumptiemaatschappij. Dit wakkerde de economie aan. Steeds meer mensen kregen een auto en een televisie. Er werd steeds meer geconsumeerd en mensen gingen op vakantie, onder andere naar het buitenland, iets wat voorheen nauwelijks gebeurde. 

 

De jaren '50, '60 en begin jaren '70 stonden in het teken van economische voorspoed. In 1973 veranderde dit echter door een oliecrisis. Enkele landen uit het Midden-Oosten verkochten geen olie meer aan het Westen vanwege de westerse steun aan Israël tijdens een oorlog tussen Israël en Arabische landen. Het leven werd duurder, waardoor er een recessie ontstond. In de jaren '80 raakten steeds meer mensen werkeloos, door een toegenomen automatisering. Het aantal uitkeringen in Nederland nam hierdoor toe. Vanaf 1985 steeg de welvaart weer en vanaf 1995 werd Nederland vooral een informatiemaatschappij, gekenmerkt door computers en mobiele telefoons. 

 

De welvaart ging samen met sociaal-culturele veranderingen. Jongeren verzetten zich tegen het gezag en de consumptiemaatschappij, wat voor een generatieconflict zorgde. De ouders waren schaarste gewend en de jongeren wilden alleen maar zorgeloos genieten. Er werd steeds meer afstand gedaan van de traditionele normen en waarden. Er was sprake van ontkerkelijking en ontzuiling. 

 

De relatie tussen man en vrouw veranderde, net als de kijk op homoseksualiteit en samenlevingsvormen. Er kwam een tweede feministische golf, waarin vrouwen voor meer gelijkheid op de arbeidsmarkt streden, maar ook voor meer recht op zelfbeschikking: zelf mogen beslissen over hun leven. Mannen moesten ook helpen in de zorg voor de kinderen. Er vond individualisering plaats: mensen gingen meer op zichzelf leven, meer eigen keuzes maken en zich minder laten leiden door wat de groep van hen verwachtte. Ook nam de invloed van de kerk af (secularisatie). Dit zorgde voor ontzuiling. 

​

KA: de eenwording van Europa

Na 1945 beseften de Europese landen dat ze beter moesten gaan samenwerken om een derde wereldoorlog en economische crises te voorkomen. In 1952 werd de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) opgericht. Deze richtte zich in beperkte mate op economische samenwerking, maar was vooral gericht op de beperking van productie van Kolen en Staal van de deelnemende landen, omdat deze grondproduct waren voor de wapenproductie.  De leden waren Frankrijk, Italië, Nederland, België, Luxemburg en West-Duitsland. Deze gemeenschap had veel succes. In 1985 werden de Europese Economische Gemeenschap (EEG) opgericht. Er zou nu op meer gebieden (vooral economisch) worden samengewerkt. Ook Groot-Brittannië werd lid. 

 

Na de val van de Berlijnse Muur in 1989 werd in Duitsland het plan van een herenigd Duitsland geopperd. Dit maakte de Europese landen angstig. Er werd besloten tot een verdere Europese samenwerking, om een te grote invloed van Duitsland te voorkomen. In 1992 werd het Verdrag van Maastricht gesloten. Met dit verdrag werde de macht van de Europese instellingen vergroot. De gemeenschap ging toen Europese Unie (EU) heten. In 2002 werd de euro ingevoerd en tegelijkertijd de Europese Centrale Bank (ECB) opgericht. In de daaropvolgende jaren sloten steeds meer landen zich bij de Europese Unie aan. 

​

KA: de ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen

Na de dekolonisatie kwamen er steeds meer immigranten van buiten Europa naar Nederland, bijvoorbeeld uit Indonesië. Er kwamen ook veel Molukkers naar nederland. Tijdens de onafhankelijkheidsstrijd hadden veel Molukse mannen gevochten aan de kant van de Nederlanders. De Nederlandse regering beloofde hen een eigen land, omdat zij niet bij Indonesië wilden horen. In Nederland werden zij opgevangen in tijdelijke verblijven, omdat het de bedoeling was dat ze snel naar hun eigen land konden terugkeren. Ze konden echter niet terugkeren, omdat hun eigen land maar niet opgericht werd. Er braken opstanden uit. Na enkele acties ging Nederland zich bezighouden met de integratie van de Molukkers en zo mengden ook de Molukkers zich steeds meer met de Nederlandse bevolking. 

 

Direct na de Tweede Wereldoorlog was er meer emigratie dan immigratie. Zo emigreerden sommige mensen bijvoorbeeld naar de Verenigde Staten. Na 1960 bloeide de welvaart in Nederland weer op en kwamen er steeds meer immigranten, waaronder Grieken, Italianen en Spanjaarden. De meeste immigranten gingen relatief snel op in de samenleving of keerden terug naar het land van herkomst. Vervolgens kwamen er Turken en Marokkanen als gastarbeiders en rond 1975 ook Surinamers. Er ontstond een multiculturele samenleving in Nederland. 

 

Immigranten werden door sommigen gezien als probleemgroepen. Er kwam discussie in Nederland over illegalen en asielzoekers. Vandaag de dag is de integratie van mensen met een migratieachtergrond nog steeds een discussiepunt. Nederland is een pluriforme samenleving geworden, waarin verschillende cultuurgroepen naast elkaar leven.